در دوران مدرن، کابلهای الکتریکی و الکترونیکی به عنصری بنیادین در زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات، صنایع برق و الکترونیک، و حوزههایی مانند اتوماسیون صنعتی و سیستمهای انرژی تبدیل شدهاند. از میان انواع متنوع سیمها و کابلها، سیم تفلون و کابل هیت تریسینگ به خاطر خصوصیات منحصر به فردشان در انتقال انرژی و اطلاعات کاربرد دارند.
اهمیت زیادی به شناخت و انتخاب کابل مناسب از طریق آشنایی با علائم اختصاری روی کابلها داده میشود. این علائم، که شامل ترکیبی از حروف و اعداد است، ویژگیهایی نظیر جنس هادی، نوع عایق، زرهپوشی و سطح ولتاژ را توضیح میدهند. در این مقاله، به تفسیر دقیق این علائم پرداختهایم تا کاربران بتوانند با دقت بیشتری به انتخاب کابلهای مورد نظر خود بپردازند.
علائم اختصاری در کابل ها
علائم اختصاری روی کابلها، ویژگیهای مختلف آنها را نشان میدهند و معمولاً در کدگذاری و توصیف کابلها به کار میروند. در زیر، شما میتوانید جدولی از این علائم اختصاری را مشاهده کنید که به طور معمول در کابلها استفاده میشود. این علائم، توصیفکنندهی مواد و خصوصیات مختلف کابلها هستند، از جمله جنس هادی، نوع عایق، حفاظ، زره و غلاف کابل. استفاده از این نمادها فرآیند نامگذاری و توصیف کابلها را سادهتر میکند و به کاربران کمک میکند تا با دقت و آسانی کابلهای مورد نیاز خود را انتخاب نمایند. در ادامه به تفصیل توضیح میدهیم که هر یک از این علائم چه معانی و کاربردهایی دارند.
N: در کدگذاری کابلها به معنی سازگاری با استانداردهای DIN VDE است، نشان دهنده این است که کابل مطابق با این استانداردها تولید شده است.
A: به کار برده میشود تا نشان دهد هادی کابل از جنس آلومینیوم است؛ این علامت هنگامی در کد کابلها ظاهر میشود که هادی از آلومینیوم ساخته شده باشد.
C: نمایانگر آن است که هادی کابل از مس ساخته شده؛ این علامت در کدگذاری کابلها به کار میرود تا جنس مسی هادی را تأیید کند.
Y: استفاده میشود تا بیان کند که عایق کابل از ماده PVC ساخته شده است؛ این علامت زمانی در کدگذاری کابلها به کار میرود که عایق از جنس PVC باشد.
۲Y: در کدگذاری کابلها نشاندهنده استفاده از عایق پلی اتیلن (PE) است. این علامت زمانی استفاده میشود که عایق کابل از پلی اتیلن ساخته شده باشد.
۲X: بیانگر استفاده از عایق پلی اتیلن مستحکم یا کراس لینک (XLPE) در کابلها است. این نماد در کدگذاری ظاهر میشود تا نشان دهد که عایق کابل از پلی اتیلن مستحکم ساخته شده است.
C: در کدگذاری کابلها برای نمایش هادی هم مرکز مسی استفاده میشود. این علامت نشان میدهد که کابل دارای یک هادی متمرکز از جنس مس است.
CW: به کار برده میشود تا نشان دهد که هادی کابل از مس، به شکل موجی و متمرکز تشکیل شده است. این علامت در کدگذاری کابل ظاهر میشود و به این خصوصیت اشاره دارد.
CE: این علامت برای هادی هم مرکز مسی بر روی هر هسته (Concentric conductor of copper over each individual core) استفاده میشود. وقتی این علامت در کدگذاری کابل دیده میشود، به این معناست که هر هسته کابل دارای یک هادی هم مرکز مسی است.
S: نشاندهنده حفاظ شامل سیمهای مسی (Screen of copper wires) در کابلها است. وقتی این علامت در کدگذاری کابل دیده میشود، به این معناست که حفاظ کابل شامل سیمهای مسی است.
SE:به معنای حفاظ شامل سیمهای مسی بر روی هر هسته (Screen of copper wires over each individual core) است. وقتی این علامت در کدگذاری کابل مشاهده میشود، به این معناست که هر هسته کابل دارای یک حفاظ شامل سیمهای مسی است.
B:نشان دهنده زره نوار فولادی (Steel tape armouring) در کابلها است. وقتی این علامت در کدگذاری کابل دیده میشود، به این معناست که کابل دارای زره از نوار فولادی است.
F: در کدگذاری کابلها به کار رفته و نشاندهنده زرهبندی کابل با سیمهای فولادی گالوانیزه و تخت است. این نماد وجود زرهای از این نوع مواد را تأیید میکند.
G: در کابلها استفاده میشود تا بیانگر نوارهای فولادی گالوانیزه در حالت مارپیچ باشد. زمانی که این علامت در کدگذاری کابل ظاهر میشود، نشان دهنده استفاده از این نوع نوارهای فولادی است.
R: در کدگذاری کابلها بیانگر استفاده از زره با سیمهای فولادی گالوانیزه دارای مقطع گرد است. این نماد وجود زره از این نوع سیمها را تأیید میکند.
W: نشاندهنده وجود یک حفاظ طولی مقاوم در برابر آب در کابلها است. وقتی این علامت در کدگذاری کابل مشاهده میشود، نشان میدهد که کابل دارای حفاظی است که در برابر نفوذ آب مقاوم است.
L: در کدگذاری کابلها به کار رفته تا نشان دهد که کابل دارای لایههای هادی اضافی است. این نماد بیانگر وجود این لایهها در ساختار کابل میباشد.
Y: نشاندهنده استفاده از PVC به عنوان مادهی غلاف یا شیت در کابلها است. زمانی که این نماد در کدگذاری کابل ظاهر میشود، بیانگر آن است که غلاف کابل از PVC ساخته شده است.
K: در کدگذاری کابلها به کار میرود تا نشان دهد که غلاف کابل از سرب ساخته شده است. این نماد وجود غلاف سربی را تأیید میکند.
KL: در کابلها استفاده میشود تا نشان دهد که غلاف کابل از آلومینیوم ساخته شده است. این علامت در کدگذاری کابل ظاهر میشود و به خصوصیت غلاف آلومینیومی اشاره دارد.
نمونه حروف اختصاری کابل ها
علامت NYM در کدگذاری کابلها سه ویژگی مهم را نشان میدهد:
- N اشاره دارد به اینکه کابل مطابق با استانداردهای VDE است، که استانداردهای صنعتی مرتبط با آلمان میباشند.
- Y نمایانگر استفاده از PVC به عنوان ماده هادی در کابل است.
- M بیانگر این است که کابل دارای ساختار چندرشتهای (multi-core) است.
در مثال NHXMH-J، هر کدام از حروف نشاندهنده ویژگی خاصی در ساختار کابل هستند:
- N بیانکننده این است که کابل مطابق با استانداردهای VDE است.
- H دلالت دارد بر اینکه کابل دارای خاصیت انعطافپذیری است.
- X نشاندهنده استفاده از عایق متخلخل در ساختار کابل است.
- M اشاره دارد به این که کابل دارای ساختار چندرشتهای است.
- حرف دوم H نمایانگر این است که کابل دارای خاصیت مقاومت در برابر شعله (flame retardant) است.
- J آخرین حرف، مشخص میکند که کابل حاوی هادی محافظتی است.
کاربرد علائم اختصاری در انتخاب کابل
علائم اختصاری روی کابلها اطلاعات کلیدی درباره ویژگیها و موارد استفاده آنها ارائه میدهند که در انتخاب درست کابلها بسیار حائز اهمیت است.
تعیین تناسب کابل برای محیطهای خاص: علائمی مثل F برای مقاومت در برابر آتش، W برای مقاومت در برابر شرایط جوی و K برای داشتن حفاظ سربی، به کاربران نشان میدهد که کابل برای استفاده در محیطهای دارای دمای بالا، شرایط آب و هوایی سخت یا جایی که محافظت از انسان و محیط زیست مد نظر است، مناسب است.
انتخاب کابل با توجه به ولتاژ مورد نظر: علائمی مانند ۰.۶/۱ KV یا ۳,۶/۶ KV به کاربران میگویند که کابل مورد نظر برای چه ولتاژی طراحی شده است، اطلاعاتی که برای جلوگیری از مشکلات ایمنی و کارکرد نادرست ضروری است.
شناسایی ساختار و مواد به کار رفته: علائمی نظیر C برای نشان دادن هادی مسی، Y برای عایق PVC و G برای غلاف فولادی گالوانیزه، به کاربران کمک میکنند تا جنس و ساختار کابل را تشخیص دهند، که این اطلاعات برای انتخاب کابل مناسب برای انتقال داده یا استفاده در محیطهای صنعتی یا برای کاربردهای خاص دیگر حیاتی است.
معین کردن ظرفیت و عملکرد کابل: علائم اختصاری مانند F برای انعطافپذیری، X برای پلی اتیلن مستحکم و E برای هادی رشتهای، به کاربران اجازه میدهند تا ظرفیت و کارایی کابل را برای نیازهای خاص بسنجند. به عنوان مثال، کابلهای با هادی مفتولی برای نصب در محیطهایی که به انعطاف بالا نیاز دارند، ایدهآل هستند.
استاندارد مربوط به سیم و کابل
استانداردهای مرتبط با کاربرد علائم اختصاری در کابلها نقش حیاتی در تضمین کیفیت و استفاده مناسب از کابلهای الکتریکی ایفا میکنند. این استانداردها اطلاعات ضروری را به طراحان، تولیدکنندگان، و کاربران میدهند و به عنوان منبعی قابل اطمینان برای راهنمایی در مورد انتخاب، نصب، و بهرهبرداری از کابلها عمل میکنند.
- استاندارد VDE (Verband der Elektrotechnik, Elektrotechnik und Informationstechnik)، که مختص صنایع برق و الکترونیک در آلمان است، شامل دستورالعملها و آزمونهایی برای انواع کابلها میباشد و علائم اختصاری را شامل میشود که ویژگیها و کاربردهای کابلها را مشخص میکند.
- استاندارد IEC (International Electrotechnical Commission)، یک استاندارد بینالمللی برای محصولات الکتریکی و الکترونیکی است، که مجموعهای از استانداردها و روشهای آزمون را فراهم میآورد و علائم اختصاری روی کابلها را شامل میشود که به مشخص کردن ویژگیهای کابلها کمک میکند.
- استاندارد NEC (National Electrical Code)، که در آمریکا برای طراحی، نصب، و بهرهبرداری از سیستمهای الکتریکی در ساختمانها استفاده میشود، دارای دستورالعملها و راهنماییهایی درباره استفاده از علائم اختصاری در کابلها میباشد.
- استاندارد BS (British Standards)، که در انگلستان برای محصولات الکتریکی و الکترونیکی به کار میرود، شامل مقررات و آزمونها برای کابلها است و همچنین دستورالعملهایی درباره استفاده از علائم اختصاری در کابلها را دارا است.
- استاندارد ISO (International Organization for Standardization)، که یک استاندارد بینالمللی برای تضمین کیفیت و استانداردهای صنعتی است، شامل دستورالعملها و مقرراتی برای کابلها و استفاده از علائم اختصاری میباشد.
- استاندارد CSA (Canadian Standards Association)، که در کانادا برای صنایع مختلف از جمله الکتریک و الکترونیک به کار رفته، شامل دستورالعملها و آزمونها برای کابلها است و راهنماییهایی درباره استفاده از علائم اختصاری در کابلها را ارائه میدهد.
جدول علائم اختصاری کابل افشان
کابل افشان، که به خاطر انعطافپذیری بالایش شناخته شده است، از چندین لایه متفاوت ساخته شده و برای کاربردهای مختلفی در محیطهای صنعتی و تجاری استفاده میشود. این کابلها دارای لایههایی همچون عایق الکتریکی، شیلدهای محافظ برای جلوگیری از تداخلات الکترومغناطیسی، و پوششهای مقاوم در برابر عوامل محیطی میباشند. در میان انواع کابلهای افشان، میتوان به نسخههای شیلددار، معمولی، و مسلح با زره ساخته شده از موادی مانند فولاد یا آلومینیوم اشاره کرد که بر اساس نیازهای ویژه هر پروژه انتخاب میشوند.
نوع سیم و کابل نام اختصاری
کابلهای افشان سبک با عایق و روکش PVC NYLHY
کابلهای افشان متوسط با عایق و روکش PVC NYMHY
کابلهای کنترل افشان با عایق و روکش PVC NYSLY-O-J
کابلهای کنترل افشان شیلددار با عایق و روکش PVC NYSLCY-O-J
کابلهای کنترل افشان شیلددار با روکش میانی و عایق و روکش PVC NYSLYCY-O-J
کابلهای تخت افشان با عایق و روکش PVC NYFLY
کابلهای قدرت افشان تک رشتهای با عایق و روکش PVC NYY
سیمهای افشان با عایق PVC NYAF
جدول علائم اختصاری کابل قدرت
کابلهای قدرت کاربرد وسیعی در انتقال انرژی الکتریکی از یک نقطه به نقطهای دیگر دارند. این کابلها برای جابهجایی جریانهای الکتریکی قدرتمند و توان بالا طراحی شدهاند و عمدتاً در سیستمهای توزیع برق، مسیرهای انتقال برق، و اتصالات قدرتی به کار گرفته میشوند. به دلیل توانایی بالا در انتقال نیرو و مقاومت در برابر تنشهای محیطی و مکانیکی، کابلهای قدرت به طور فراوان در شبکههای برقی و سیستمهای مدیریت قدرت استفاده میشوند.
نوع سیم و کابل نام اختصاری
سیمهای قدرت تک رشتهای با عایق PVC NYA
کابلهای قدرت تک رشتهای با عایق و روکش PVC NYY
کابلهای قدرت و کنترل کانسنتریک (حفاظت با سیمهای مسی) تک و چند رشتهای با عایق و روکش PVC NYCY, NYCWY
کابلهای قدرت و کنترل تک و چند رشتهای مسلح با زره فولادی یا آلومینیومی با عایق و روکش PVC NYRY
کابلهای قدرت کنترل و چند رشتهای مسلح با نوار فولادی یا آلومینیومی با عایق و روکش PVC NYBY
کابلهای قدرت تک رشتهای با عایق XLPE و روکش PVC N2XY
کابلهای قدرت و کنترل چند رشتهای با عایق XLPE و روکش PVC NYY-O-J
کابلهای قدرت و کنترل کانسنتریک (حفاظت با سیمهای مسی) چند رشتهای با عایق XLPE و روکش PVC N2XCY, N2XCWY
کابلهای قدرت و کنترل تک و چند رشتهای مسلح با زره فولادی یا آلومینیومی با عایق XLPE و روکش PVC N2XRY
کابلهای قدرت کنترل و چند رشتهای مسلح با نوار فولادی یا آلومینیومی با عایق XLPE و روکش PVC N2XBY
جدول علائم اختصاری کابل ابزار دقیق
کابلهای ابزار دقیق، که به خاطر قابلیتهای خاص انتقال دادهها طراحی شدهاند، نقش کلیدی در جابجایی اطلاعات بین دستگاههای اندازهگیری و کنترل و تجهیزات مرتبط دارند. این نوع کابلها برای ارسال اطلاعات دقیق از سنسورها، فرستندهها، و سایر تجهیزات کنترلی به مکانهایی نظیر پنلهای کنترل و واحدهای پردازش داده به کار برده میشوند. این فرآیند انتقال، دقت و کارایی بالایی در سیستمهای کنترل و اندازهگیری تضمین میکند.
نوع سیم و کابل نام اختصاری
کابلهای ابزار دقیق تک و چند زوجی با شیلد (اسکرین) کلی با عایق XLPE یا PE و روکش PVC RE – 2X(ST)Y , RE – 2Y(ST)Y
کابلهای ابزار دقیق چند زوجی با شیلد (اسکرین) تکی و کلی با عایق XLPE یا PE و روکش PVC RE – 2Y(ST)Y- PIMF , RE- 2X(ST)Y- PIMF
کابلهای ابزار دقیق تک و چند زوجی با شیلد (اسکرین) کلی مسلح با زره فولادی با عایق XLPE یا PE و روکش PVC RE – 2Y(ST) YRY , RE – 2X(ST) YRY
کابلهای ابزار دقیق چند زوجی با شیلد (اسکرین) تکی و کلی مسلح با زره فولادی با عایق XLPE یا PE و روکش PVC RE- 2Y(ST)YRY PIMF , RE – 2X(ST)YRY – PIMF
کابلهای ابزار دقیق تک و چند زوجی با شیلد (اسکرین) کلی با عایق و روکش PVC RE – Y(ST)Y
کابلهای ابزار دقیق چند زوجی با شیلد (اسکرین) تکی و کلی با عایق و روکش PVC RE- Y(ST)Y – PIMF
کابلهای ابزار دقیق چند رشتهای با شیلد (اسکرین) کلی با عایق و روکش PVC RE – Y(ST)Y
کابلهای ابزار دقیق تک و چند زوجی با شیلد (اسکرین) کلی، مسلح با زره فولادی با عایق و روکش PVC RE- Y(ST)YRY
کابلهای ابزار دقیق چند زوجی با شیلد (اسکرین) تکی و کلی، مسلح با عایق و روکش PVC RE- Y(ST)YRY – PIMF
کابل های ابزار دقیق چند رشته ای با شیلد (اسکرین) کلی مسلح با عایق و روکش PVC RE- Y(ST)YRY
جدول علائم اختصاری کابل آلومینیومی
هسته اصلی کابلهای آلومینیومی از آلومینیوم ساخته شده است که به دلیل خصوصیات منحصر به فرد این فلز، مانند سبکی وزن و هزینه پایینتر نسبت به مس، در کاربردهای خاصی استفاده میشود. این کابلها در مقایسه با نمونههای مسی، هم از لحاظ هزینه تولید مقرون به صرفهتر هستند و هم وزن کمتری دارند، که این امر آنها را برای برخی پروژهها گزینهای ایدهآل میسازد.
نوع سیم و کابل علائم اختصاری
کابلهای قدرت آلومینیومی تک و چند رشته ای با عایق و روکش PVC NAYY
کابلهای قدرت آلومینیومی چند رشتهای با عایق XLPE و روکش PVC NA2XY
کابلهای قدرت آلومینیومی چند رشتهای مسلح با مفتول فولادی با عایق XLPE و روکش PVC NA2XRY
کابل های قدرت آلومینیومی چند رشته ای مسلح با نوار فولادی با عایق XLPE و روکش PVC NA2XBY
کابلهای خودنگهدار با هادیهای آلومینیومی و یا آلیاژی با عایق XLPE NFA2X
جدول علائم اختصاری کابل مقاوم در برابر حریق
کابلهای مقاوم در برابر حریق طوری طراحی شدهاند که در زمان آتشسوزی، مانع از گسترش شعلهها شوند و همزمان انتقال انرژی الکتریکی را حفظ کنند. این نوع کابلها بیشتر در مکانهایی به کار میروند که نیاز به سطح بالایی از حفاظت در برابر آتش وجود دارد، مانند بیمارستانها، فرودگاهها، ساختمانهای اداری و دیگر اماکن عمومی.
نوع سیم و کابل نام اختصاری
کابلهای مقاوم در برابر حریق با نوار میکا با عایق XLPE و روکش هالوژن فری LSFOH N2XH
کابلهای مقاوم در برابر حریق مسلح با نوار میکا با عایق XLPE و روکش هالوژن فریLSFOH N2XHRH
کابلهای ابزار دقیق مقاوم در برابر حریق چند زوجی با نوار MICA GLASS با عایق XLPE اسکرین تکی و کلی با روکش LSFOH RE – 2X (ST) H – PIMF
کابلهای ابزار دقیق مقاوم در برابر حریق با نوار MICA GLASS با عایق XLPE اسکرین تکی و کلی، مسلح با زره فولادی با روکش LSFOH RE- 2X(ST)HRH- PIMF
نتیجه گیری
در نتیجهگیری این مطالعه از مجموعه علائم اختصاری کابلها، باید تأکید کنیم که دانش این نمادها برای هر کسی که در مجموعه برق و صنایع وابسته فعالیت دارد، ضروری است. این علائم نه تنها نقشی کلیدی در انتخاب کابلهای مناسب با نیازهای پروژههای مختلف دارند، بلکه به تضمین پایداری و کارآمدی این تجهیزات در برابر چالشهای محیطی و فنی کمک میکنند. شناسایی دقیق و صحیح این علائم اختصاری به افراد امکان میدهد تا با اطمینان بیشتری در مورد کیفیت و استانداردهای مورد نیاز برای کابلهای خود تصمیمگیری نمایند. این مقاله به عنوان یک راهنمای عملی در مجموعه برق و صنعت پایانی (پایدار) ، نه تنها به افزایش آگاهی کاربران کمک میکند، بلکه راههایی برای بهبود ایمنی و کارایی طولانیمدت در این حوزهها را نیز فراهم میآورد.